Katalog wyłączeń z amortyzacji został zawarty w art. 16c ustawy o CIT. Jak wynika z jego treści, amortyzacji nie będą podlegać:
1) grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów,
2) budynki, lokale, budowle i urządzenia zaliczane do spółdzielczych zasobów mieszkaniowych lub służących działalności społeczno-wychowawczej prowadzonej przez spółdzielnie mieszkaniowe,
2a) budynki mieszkalne, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3) dzieła sztuki i eksponaty muzealne,
4) wartość firmy, jeżeli wartość ta powstała w inny sposób niż określony w art. 16b ust. 2 pkt 2 i 2a,
5) składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, w której te składniki były używane (w tym przypadku składników tych nie amortyzuje się od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono albo zaprzestano prowadzenia działalności)

Wyłączenie z amortyzacji – grunty

Grunty znalazły się nie tylko w art. 16c ustawy o CIT, ale i art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. a) tejże ustawy, który zawiera enumeratywny katalog wyłączeń od kosztów uzyskania przychodu. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu za koszty uzyskania przychodu nie uznaje się wydatków na nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów. Wydatki te będą mogły jednak zostać potraktowane jako koszt uzyskania przychodu w przypadku odpłatnego zbycia gruntu lub prawa wieczystego użytkowania. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości zezwala natomiast na amortyzację prawa wieczystego użytkowania gruntu oraz gruntów służących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową (art. 31).

Wyłączenie z amortyzacji – budynki i lokale mieszkalne

Pkt 2a został dodany do art. 16c przez art. 2 pkt 33 ustawy z dnia 29 października 2021 r (Dz.U.2021.2105) zmieniającej ustawę o CIT z dniem 1 stycznia 2022 r. Stan ten prezentował się odmiennie do 31 grudnia 2021 r., kiedy to dozwolone było amortyzowanie nieruchomości mieszkalnych zarówno do celów bilansowych, jak i podatkowych. Wysokość rocznej stawki amortyzacji podatkowej dla budynków i lokali mieszkalnych utrzymywała się na poziomie 1,5% w skali roku. Stawkę w tej samej wysokości podatnik mógł przyjąć również dla celów bilansowych.

Wraz z dodaniem tego przepisu uchylono zarazem art. 16b ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy o CIT, który zezwalał na amortyzację nabytego od innego podmiotu i nadającego się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania: spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Od 1 stycznia 2022 r. nie można zatem dokonywać odpisów amortyzacyjnych budynków i lokali mieszkalnych dla celów podatkowych. Dotyczy to również tych sytuacji, w których najem stanowi przedmiot działalności podatnika CIT, jak i tych, gdy lokal bądź budynek objęty najmem jest wykorzystywany jako siedziba firmy.

W związku z wprowadzonymi w tym zakresie regulacjami w Polskim Ładzie przewidziano także przepisy przejściowe, obowiązujące do 31 grudnia 2022 r. Jak wynika z treści art. 71 ust. 2 ustawy zmieniającej z dnia 29 października 2021 r., podatnicy podatku PIT i CIT mogą, nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2022 r., zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych będących odpowiednio:

✅budynkami mieszkalnymi,
✅lokalami mieszkalnymi stanowiącymi odrębną nieruchomość,
✅spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego lub
✅prawem do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
– jednak tylko w zakresie tych budynków i lokali mieszkalnych, które zostały nabyte lub wytworzone przed dniem 1 stycznia 2022 r.

Wyłączenie z amortyzacji – samochody osobowe

Art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. b) nie uznaje za koszty uzyskania przychodu wydatków poniesionych na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie innych niż wymienione w lit. a) środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym również wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanych części. Będą one mogły zostać zaklasyfikowane jako koszty uzyskania przychodu dopiero w momencie ich odpłatnego zbycia. W związku z przytoczonym przepisem nie potraktujemy zatem jako kosztu uzyskania przychodu wydatku poniesionego przez podatnika CIT na zakup samochodu.

Jak wynika ponadto z treści art. 16 ust. 1 pkt 4, kosztem uzyskania przychodu nie są również odpisy z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywane według zasad określonych w art. 16a-16m, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej kwotę:
✅225 000 zł – w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym i napędzanego wodorem
✅150 000 zł – w przypadku pozostałych samochodów osobowych;
Podczas amortyzacji samochodu osobowego kluczowa pozostaje dlatego jego wartość. Odpisów dokonuje się wyłącznie do kwoty 150 000 zł (lub 225 000 zł jeśli jest to elektryk).

Źródło: Centrum Księgowości Transportowej