Przewóz wykonywany wspólnie przez kilku przewoźników na gruncie ustawy Prawo przewozowe

Możliwość wykonywania przewozu wspólnie przez kilku przewoźników została wyrażona w art. 6 ustawy Prawo przewozowe. Wspólny przewóz:
📌Odbywa się na podstawie jednej umowy przewozu i jednego dokumentu przewozowego.
📌Mogą uczestniczyć w nim przewoźnicy tej samej lub różnych gałęzi transportu, jednak z zastrzeżeniem, że muszą oni podlegać przepisom niniejszej ustawy, a więc prawu przewozowemu.
📌Pod wspólny przewóz, wykonywany przez kilku przewoźników, kwalifikują się nie tylko rzeczy, ale i bagaże oraz osoby.
📌Skutkuje solidarną odpowiedzialnością przewoźników.

Pierwsza kwestia, która wyłania się z treści art. 6 Prawa przewozowego, dotyczy tego, w jaki sposób poszczególni przewoźnicy stają się stronami zawieranej umowy. Ustawa przewozowa w odróżnieniu od również odnoszących się do przewozów wspólnych przepisów Kodeksu cywilnego (art. 789 § 2) i Konwencji CMR (art. 34) nie rozstrzyga wprost tej kwestii, co wymaga tym samym zastosowania zasad ogólnych. W doktrynie wskazuje się dlatego na konieczność złożenia zgodnych oświadczeń woli wszystkich przewoźników mających uczestniczyć w przewozie oraz nadawcy, co skutkuje zawarciem umowy wielostronnej. Nie jest natomiast konieczne, aby oświadczenia woli były składane w tym samym czasie. Na gruncie Prawa przewozowego, do wspólnego wykonywania przewozu przez kilku przewoźników nie wystarcza zatem, jak wynika to natomiast z Kodeksu cywilnego i Konwencji CMR, tylko przejęcie towaru i listu przewozowego od poprzedniego przewoźnika:

Art. 789 § 2 KC: „Każdy przewoźnik, który przyjmuje przesyłkę na podstawie tego samego listu przewozowego, ponosi solidarną odpowiedzialność za cały przewóz według treści listu”.

Art. 34 CMR: „Jeżeli przewóz jest wykonywany na podstawie jednej umowy przez kilku kolejnych przewoźników drogowych, każdy z nich przyjmuje na siebie odpowiedzialność za wykonanie całego przewozu, przy czym drugi przewoźnik i każdy z następnych przewoźników staje się przez przyjęcie towaru i listu przewozowego stroną umowy na warunkach określonych w liście przewozowym”.

Przewóz wspólny a powierzenie przewozu

Mówiąc o przypadkach, gdy przewóz wykonywany jest wspólnie przez kilku przewoźników, jedną z często pojawiających się w tym przedmiocie wątpliwości, jest stosunek art. 6 Prawa przewozowego do treści art. 5 tejże ustawy, który to uprawnia przewoźnika do powierzenia wykonywania przewozu innym przewoźnikom na całej przestrzeni przewozu lub jej części. Przepisy zastrzegają jednak, że w takiej sytuacji przewoźnik powierzający ponosi odpowiedzialność za ich czynności jak za swoje własne, co stanowi pierwsze kryterium rozróżniające przewóz wspólny od powierzenia przewozu.

Do kwestii tej odniósł się Sąd Rejonowy w Szczecinie, w wyroku z dnia 17 czerwca 2016 r., sygn. akt XI GC 524/14, stwierdzając, że „Art. 6 dotyczy przewozu wykonywanego wspólnie przez kilku przewoźników. Od sytuacji powierzenia przewozu w rozumieniu art. 5 różni się tym, że obydwaj przewoźnicy świadczą usługi i ponoszą odpowiedzialność za wykonanie swoich zobowiązań. Wspólne wykonywanie przewozu może polegać na wykonywaniu przez każdego z przewoźników przewozu na części trasy. Może też polegać na obsłudze linii komunikacyjnej przez dwóch przewoźników wspólnie”. (por. A. Jaworski, Prawo przewozowe. Komentarz, LexisNexis 2012). W świetle tych przepisów różna jest więc sytuacja, gdyż na podstawie art. 5 przewoźnik posługuje się inną osobą jako podwykonawcą, natomiast na podstawie art. 6 mamy do czynienia z przewoźnikiem sukcesywnym, czy też solidarnym, z uwagi na ponoszoną odpowiedzialność – „W tym przypadku [art. 5] przewoźnik, który faktycznie wykonuje przewóz, czyni to na podstawie umowy zawartej z przewoźnikiem, który zawarł umowę o przewóz z nadawcą i nie staje się stroną tej ostatniej umowy, jak to ma miejsce w przewozie sukcesywnym”. Jak wskazano dalej, posłużenie się przez przewoźnika osobą trzecią nie prowadzi więc do powstania stosunku prawnego pomiędzy nią a nadawcą. Stronami umowy przewozu pozostają nadawca i przewoźnik, co skutkuje tym, że na podstawie art. 5 nadawca może dochodzić swoich roszczeń wyłącznie od przewoźnika, z którym zawarł umowę, a nie od osoby trzeciej.

Solidarna odpowiedzialność przewoźników w przewozie wspólnym

Zgodnie z ogólnymi zasadami, odpowiedzialność przewoźników uczestniczących w przewozie wspólnym, o którym mowa w art. 6, jest solidarna, a ten z nich, który zapłacił odszkodowanie, ma roszczenie zwrotne (regresowe) do przewoźnika ponoszącego odpowiedzialność za okoliczności, z których szkoda wynikła. Roszczenie regresowe powstaje zatem dopiero w momencie naprawienia szkody. Gdyby jednak okoliczności tych nie dało się ustalić, odpowiedzialność ponoszą wszyscy przewoźnicy stosownie do wysokości przypadającego im przewoźnego, a więc w takim zakresie, w jakim odnieśli korzyść z umowy. Od odpowiedzialności może uchylić się ten przewoźnik, który udowodni, że szkoda nie powstała w czasie, w którym to on wykonywał przewóz.

Istota odpowiedzialności solidarnej dłużników została wyrażona w art. 366 KC. Sprowadza się ona do tego, że w takiej sytuacji wierzyciel (osoba uprawniona: m.in. nadawca, odbiorca, pasażer), może żądać całości lub części świadczenia od:
📌wszystkich dłużników łącznie,
📌od kilku z nich lub
📌od każdego z osobna.
Zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela.

Z odpowiedzialnością solidarną przewoźników wiąże się także kilka zasad, wyrażonych w dalszej części Kodeksu cywilnego. Należy pamiętać w szczególności o tym, że przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników, a ponadto, że zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem pozostałych.

🚩Przedawnienie roszczeń w przewozach wspólnych - więcej informacji na stronie Kancelarii Transportowej Legaltrans.

Źródło: Kancelaria Transportowa Legaltrans