W związku z licznymi zmianami przepisów, które miały miejsce w ostatnich latach, nowe osoby, dopiero wchodzące w tę branżę, często borykają się z wątpliwościami, w jakich sytuacjach montaż tachografu jest obowiązkowy. Rozterki te są jak najbardziej uzasadnione, ponieważ wykonywanie przewozów drogowych pojazdem niewyposażonym w wymagane urządzenie rejestrujące, zostało zagrożone dotkliwymi sankcjami finansowymi. Mówimy w tym przypadku o karach finansowych wynoszących nawet 10 tys. zł, o wadze najpoważniejszego naruszenia.

Tachografy, zamiennie nazywane także urządzeniami rejestrującymi, pomagają w monitorowaniu czasu pracy kierowców, przestrzeganiu przepisów dotyczących bezpieczeństwa drogowego i zapewnieniu równowagi między pracą a odpoczynkiem. Zamontowane w pojazdach, pozwalają na automatyczne lub półautomatyczne wyświetlanie, rejestrowanie, drukowanie, przechowywanie i przesyłanie szczegółowych danych dotyczących ruchu pojazdu, w tym jego prędkości, pokonanego dystansu, czasu pracy kierowcy i podejmowanych przez niego czynności.

Tachografy obowiązkowe w ciężarówkach o DMC powyżej 3,5 t, autokarach i autobusach

Odpowiedzi na pytanie o obowiązkowość tachografów w pojazdach wykorzystywanych w przewozach drogowych udziela rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym. Zgodnie z art. 3 tego rozporządzenia, tachografy powinny być instalowane w pojazdach zarejestrowanych w państwie członkowskim, używanych do przewozu drogowego osób lub rzeczy oraz do których zastosowanie ma rozporządzenie (WE) nr 561/2006.

Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 stosuje się z kolei do:
📌przewozu drogowego rzeczy, gdy dopuszczalna masa całkowita pojazdów łącznie z przyczepą lub naczepą przekracza 3,5 tony oraz
📌przewozu drogowego osób pojazdami skonstruowanymi lub trwale przystosowanymi i przeznaczonymi do przewozu więcej niż dziewięciu osób, łącznie z kierowcą.

Z powyższego wynika tym samym, że obowiązek montażu tachografów dotyczy przewoźników wykonujących przewozy drogowe rzeczy pojazdami ciężarowymi o DMC większej niż 3,5 tony oraz przewozy drogowe osób pojazdami umożliwiającymi przewóz ponad 9 osób (łącznie z kierowcą), a więc przewozy autokarami i autobusami.

Rozporządzenie (WE) nr 561/2006, niezależnie od kraju rejestracji pojazdu, stosuje się tylko do przewozów drogowych wykonywanych na terytorium Wspólnoty oraz pomiędzy UE a Szwajcarią i państwami będącymi stronami umowy o EOG.

Wyłączenia z zastosowania rozporządzenia (WE) nr 561/2006

Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 nie znajduje jednak zastosowania względem wszystkich pojazdów powyżej 3,5 t oraz względem wszystkich wykonywanych przewozów drogowych osób i rzeczy. Oznacza to tym samym pewne ograniczenia w zakresie instalacji i użytkowania samych tachografów. W art. 3 tego rozporządzenia wskazano, że nie ma ono zastosowania do m.in.:
📌przewozu drogowego pojazdami używanymi do przewozu osób w ramach przewozów regularnych, których trasa nie przekracza 50 km,
📌przewozu drogowego pojazdami lub zespołami pojazdów o DMC nieprzekraczającej 7,5 tony używanymi do przewozu materiałów, sprzętu lub urządzeń do użytku kierowcy w trakcie pracy, lub dostawy rzeczy wyprodukowanych metodami rzemieślniczymi,
📌przewozu drogowego pojazdami o dopuszczalnej maksymalnej prędkości nieprzekraczającej 40 km/h,
📌przewozu drogowego pojazdami używanymi w razie wypadków lub do prowadzenia działań ratunkowych, w tym pojazdami używanymi w niehandlowym przewozie pomocy humanitarnej.

Poza wyłączeniami, o których mowa w art. 3 rozporządzenia (WE) nr 561/2006, na mocy art. 29 ust. 1 i 2 ustawy o czasie pracy kierowców, przewidziano także innego rodzaju wyjątki. Odnoszą się one do kategorii pojazdów wymienionych w art. 13 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 561/2006. Pojazdy te, zgodnie z przepisami krajowymi, nie podlegają na terytorium RP art. 5–9 tego rozporządzenia, czyli rozporządzenia nr 561/2006 (załoga, czasy prowadzenia pojazdu, przerwy i okresy odpoczynku), a ponadto przepisom rozporządzenia (UE) nr 165/2014, a więc o tachografach (w zw. z art. 3 ust. 2 rozporządzenia nr 165/2014).

Wyłączenie, o którym mowa w art. 13 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 561/2006, obejmuje m.in.:
📌pojazdy używane lub wynajmowane bez kierowcy przez przedsiębiorstwa rolnicze, ogrodnicze, leśne, gospodarstwa rolne lub rybackie do przewozu rzeczy w ramach własnej działalności gospodarczej w promieniu do 100 km od bazy przedsiębiorstwa,
📌pojazdy używane do nauki jazdy i egzaminów w celu uzyskania prawa jazdy lub świadectwa kwalifikacji zawodowych, pod warunkiem, że nie używa się ich do zarobkowego przewozu rzeczy lub osób,
📌pojazdy wyposażone w 10 do 17 miejsc siedzących, używane wyłącznie do niehandlowego przewozu osób,
📌pojazdy używane wyłącznie na drogach wewnątrz obiektów, takich jak porty, obszary międzyportowe oraz terminale kolejowe.

Tachografy obowiązkowe również w busach, jednak dopiero od 2026 r.

Małe zamieszanie związane z tachografami wprowadziły wdrażane niedawno do przepisów krajowych państw członkowskich UE postanowienia Pakietu Mobilności. Istotnymi zmianami zostali dotknięci przede wszystkim busiarze, a więc przewoźnicy wykonujący przewozy pojazdami o DMC od 2,5 tony do 3,5 tony. Obecnie nie mają oni obowiązku montażu i stosowania tachografów. Sytuacja ta wkrótce ulegnie jednak zmianie.

Będzie mieć to miejsce od 1 lipca 2026 r., kiedy to zastaną oni objęci przepisami rozporządzenia (WE) nr 561/2006, a tym samym rozporządzeniem (UE) nr 165/2014 dotyczącym tachografów. Pod nowe regulacje podlegać będą przewoźnicy wykonujący przewóz drogowy rzeczy w międzynarodowym transporcie drogowym lub kabotażowym, gdy dopuszczalna masa całkowita pojazdów łącznie z przyczepą lub naczepą przekroczy 2,5 tony.

🚩Więcej informacji na temat urządzeń rejestrujących niezbędnych w busach oraz sankcjach za naruszenie przepisów na stronie Kancelarii Transportowej Legaltrans.

Źródło: Kancelaria Transportowa Legaltrans