Przewozy kabotażowe towarów drogowych w tonokilometrach odnotowały niewielki spadek w 2023 r.

Z perspektywy danego kraju i jego przewoźników kabotaż jest traktowany jak transport międzynarodowy, ponieważ odbywa się na terytorium innego państwa. Z perspektywy kraju, w którym odbywa się transport, można go uznać za krajowy transport zarobkowy, ponieważ towary są przewożone zagranicznymi ciężarówkami z jednego miejsca do drugiego w obrębie tego państwa.

Ponieważ transport kabotażowy stanowi tylko niewielką część komercyjnego drogowego transportu towarów na terytorium kraju, a dane na ten temat są gromadzone na podstawie badań ankietowych, ich dokładność jest ogólnie niższa niż dokładność innych informacji dotyczących transportu. Procentowy błąd standardowy danych o transporcie kabotażowym znacznie różni się w zależności od kraju, zarówno w tonokilometrach (tkm), jak i w tonach.

Z danych Eurostatu wynika, że od 2019 do 2021 r. transport kabotażowy stale się rozwijał, po czym odnotował gwałtowny spadek w 2022 r. Tendencja ta była podobna dla wszystkich trzech miar (tkm, ton i vkm). Jednak w 2023 r. wielkość kabotażu mierzonego w tonach i pojazdokilometrach nieznacznie się poprawiła, podczas gdy jego wielkość wyrażona w tkm nieznacznie spadła. W 2023 r. transport kabotażowy mierzony w mln tkm odnotował marginalny wzrost o 0,4% w porównaniu z 2019 r. Wzrost między 2019 a 2023 mierzony w tysiącach ton i mln vkm był znacznie wyższy, odpowiednio o 3,1% i 4,0%.

Kabotaż stanowił 4,7% krajowych tkm w UE w 2023 r.

„Wskaźnik penetracji kabotażu w transporcie zarobkowym” jest głównym wskaźnikiem stosowanym do oceny wielkości kabotażu na krajowych rynkach transportowych w UE. Jest on definiowany jako udział transportu kabotażowego w całkowitym transporcie krajowym danego państwa (suma transportu krajowego zarobkowego i transportu kabotażowego). Nie bierze się zatem pod uwagę żadnego transportu, który firmy wykonują na własny rachunek, przy użyciu własnych samochodów ciężarowych.

W 2023 r. najwyższy wskaźnik penetracji kabotażu wśród krajów UE odnotowano w Niemczech (10,5%), a następnie w Austrii (9,9%), Luksemburgu (9,8%) i Belgii (8,9%). Wraz z Francją (7,4%) były to jedyne kraje UE ze wskaźnikiem penetracji kabotażu powyżej 7% w 2023 r. Wskaźnik ten spadł mocno w Luksemburgu, o 6,6 punktu procentowego (pp) z 16,4% w 2022 r. W Estonii spadek wyniósł 2,6 pp do 1,9% w 2023 r., co całkowicie zniwelowało wzrost o 2,4 pp odnotowany w roku poprzednim. Litwa odnotowała dalszy spadek wskaźnika, który w 2023 r. (1,5%) był o 2,5 pp niższy niż w 2022 r., po spadku o 0,9 pp w latach 2021–2022.

Odnotowane wzrosty penetracji kabotażu były dość umiarkowane. Największe wzrosty w latach 2022–2023 wystąpiły w Niemczech i Słowenii (w obu przypadkach +0,9 pp), w Bułgarii (+0,6 pp) oraz na Łotwie i w Chorwacji (w obu przypadkach +0,5 pp). W przypadku pozostałych krajów UE sytuacja w latach 2022–2023 zmieniła się jedynie w niewielkim stopniu lub też pozostała bez zmian zmiany. W Polsce, która jest jednym z głównych dostawców usług transportu drogowego w UE, wskaźnik penetracji kabotażu wyniósł 0,2% zarówno w 2022, jak i 2023 r.

Jeśli chodzi o pracę przewozową w transporcie mierzoną w tkm, kabotaż w Unii Europejskiej wzrósł z 47,1 mld tkm w 2019 r. do 52,3 mld tkm w 2021 r., a następnie spadł do 48,1 mld tkm w 2022 r. W 2023 r. praca przewozowa w transporcie kabotażowym w UE pozostała w dużej mierze stabilna, z niewielkim spadkiem do 48,0 mld tkm. Wartość tego wskaźnika była największa w Niemczech, gdzie odnotowano wzrost z 22,9 mld tkm w 2019 r. do 27,2 mld tkm w 2021 r. Następnie nastąpił spadek do 24,9 mld tkm w 2022 r., a następnie wzrost do 26,0 mld tkm w 2023 r. Francja, zajmująca drugie miejsce pod względem pracy przewozowej w transporcie kabotażowym w Unii, odnotowała wzrost z 12,3 mld tkm w 2019 i 2020 r. do 12,9 mld tkm w 2021 r. Jednak liczba ta spadła do 11,5 mld tkm w 2022 r. i potem do 11,1 mld tkm w 2023 r. Praca przewozowa w transporcie kabotażowym w innych krajach UE pozostała znacznie niższa, przy czym we Włoszech wzrosła z 2,3 mld tkm w 2019 r. do 3,0 mld tkm w 2021 r. , po czym nastąpił spadek w ciągu kolejnych 2 lat do 2,7 mld tkm w 2023 r. Poza Hiszpanią (2,1 mld tkm w 2019), we wszystkich pozostałych krajach Unii Europejskiej wielkość tego wskaźnika utrzymywała się poniżej 2 mld tkm w okresie 2019–2023.

Kabotaż nie zawsze jest wykonywany przez przewoźników z krajów sąsiednich

Do niedawna większość transportu kabotażowego miała miejsce w krajach sąsiednich. W ostatnich latach sytuacja ta uległa zmianie, w szczególności w przypadku przewoźników z Polski, Litwy i Rumunii.

Przewoźnicy z Polski nadal wykonywali zdecydowanie największą część przewozów kabotażowych w UE. W 2022 r. Polska odpowiadała za 43,5% kabotażu w UE, w 2023 udział ten wzrósł do 43,7%. W 2022 r. aż 76,4% polskiego kabotażu przypadało na Niemcy, rok później udział ten wzrósł do 77,0%. Polscy przewoźnicy wykonywali również przewozy kabotażowe we Francji i Szwecji, choć na znacznie mniejszą skalę. Kabotaż we Francji stanowił 10,0% całości polskiego kabotażu w 2022 r. i 11,5% w 2023 r., natomiast w Szwecji stanowił 3,3% w 2022 r. i oraz 2,3% w 2023 r.

Litwa była drugim co do wielkości dostawcą usług kabotażowych (11,3% całości kabotażu UE w 2022 r. i 13,7% w 2023). Litewscy przewoźnicy wykonywali większość swoich przewozów kabotażowych w krajach, które nie graniczą z ich krajem. Największy udział przewozów kabotażowych w 2022 r. miał miejsce we Francji (41,1%) ale rok później Francja spadła na drugie miejsce (34,5%), a pierwszą pozycję zajęły Niemcy (39,5%), awansując z drugiego miejsca w 2022 r. (33,7%). Włochy znalazły się na trzecim miejscu zarówno w 2022, jak i 2023 r. (odpowiednio 6,4% i 8,5%).

Rumunia była trzecim co do wielkości dostawcą transportu kabotażowego (5,7% wszystkich przewozów kabotażowych w UE w 2022 r. i 5,8% w 2023). Niemcy i Francja były również głównymi krajami, w których odbywała się większość przewozów kabotażowych realizowanych przez rumuńskich przewoźników: Niemcy - 32,5% w 2022 oraz 35,9% w 2023; Francja - odpowiednio 24,0% i 22,5% w 2022 i 2023.

Hiszpania była czwartym co do wielkości dostawcą przewozów kabotażowych (5,3% w 2022 r. i 5,2% w 2023), podczas gdy Holandia miała niższe udziały, z 3,5% w 2022 r. i 3,6% w 2023 r. W przypadku przewoźników hiszpańskich aż 87% przewozów kabotażowych miało miejsce we Francji w 2022 r. i 84,7% w 2023 r. W przypadku przewoźników holenderskich ponad połowa (52,9% w 2022 r.; 56,7% w 2023 r.) całkowitego kabotażu została wykonana w Niemczech, a ponad jedna czwarta w Belgii (26,1% w 2022 r.; 28,1% w 2023 r.).

Ponad połowa przewozów kabotażowych w UE odbywa się w Niemczech

W 2022 r. 51,7% przewozów kabotażowych w UE (w tkm) odbyło się na terytorium Niemiec, w 2023 udział ten wzrósł do 54,0%. Na drugim miejscu znalazła się Francja, gdzie udział przewozów kabotażowych wyniósł 23,9% w 2022 oraz 23,2% w 2023.

Jak wspomniano, najwięcej tonokilometrów kabotażu wykonano w Niemczech zarówno w 2022, jak i 2023 roku. Polscy przewoźnicy wykonali około dwóch trzecich całego kabotażu w Niemczech w obu tych latach (odpowiednio 66,9% i 64,5%). Litwa była drugim co do wielkości dostawcą przewozów kabotażowych, ale z dużo mniejszymi udziałami: 7,7% w 2022 roku, wzrastając do 10,4% w 2023 roku.

Drugie miejsce w rankingu krajów z największą pracą przewozową w ramach kabotażu (w tkm) zajęła Francja. Największy udział mieli przewoźnicy z trzech krajów – Polski, Hiszpanii i Litwy: w 2022 r. największy udział miała Litwa (20,3%), wyprzedzając Hiszpanię (20,1%) i Polskę (18,9%); w 2023 r. największy udział miała Polska (22,4%), wyprzedzając Litwę (21,1%) i Hiszpanię (19,6%).

Również we Włoszech 3 kraje z największym udziałem w przewozach kabotażowych zmieniła kolejność w rankingu w latach 2022–2023: polscy przewoźnicy (17,7%) mieli największy udział w 2022 r., wyprzedzając litewskich (13,3%) i rumuńskich (12,1%), podczas gdy Litwa awansowała na pierwsze miejsce w 2023 r. (22,0%), wyprzedzając Polskę (14,9%) i Rumunię (10,4%).

Belgia utrzymała czwarte miejsce w rankingu w latach 2022 i 2023. W Belgii jedną trzecią kabotażu w 2023 r. wykonali przewoźnicy z Luksemburga (34,2%), na drugim miejscu znaleźli się przewoźnicy z Holandii (29,9%). Hiszpania znalazła się w pierwszej piątce zarówno w 2022, jak i 2023 roku. W 2023 roku 43,9% przewozów kabotażowych w tym kraju wykonali przewoźnicy portugalscy, co oznacza spadek z 54,5% w 2022 roku.

Najwyższy względny wzrost kabotażu przewoźników czeskich i włoskich od 2019 r.

W latach 2019–2023 praca przewozowa w transporcie kabotażowym wzrosła w 10 z 25 krajów UE, dla których dostępne są dane. Najwyższe średnie roczne wskaźniki wzrostu wykonanego kabotażu odnotowano w Czechach (20,4%), Włoszech (9,1%), Litwie (5,9%) i Francji (5,6%). Natomiast największe spadki w okresie 2019-2023 odnotowano w Danii i Łotwie (po -9,6%), Estonii (-8,7%), Bułgarii (-6,9%) i Rumunii (-6,7%).

W 8 krajach UE w 2023 r. przewozy kabotażowe osiągnęły najniższy poziom od 2019 r.: w Bułgarii, Estonii, Grecji, Hiszpanii, Łotwie, Węgrzech, Portugalii i Słowacji. Największe wzrosty między 2019 a 2023 r. odnotowały Litwa (+1,7 mld tkm), Czechy (+0,8 mld tkm) i Polska (+0,7 mld tkm). Największe spadki wystąpiły w Rumunii (-1,2 mld tkm), Bułgarii, Hiszpanii i Łotwie (wszystkie -0,4 mld tkm).

Polscy przewoźnicy przewieźli zdecydowanie największą ilość towarów w transporcie kabotażowym

Trend dotyczący wolumenu (w tonach) towarów przewożonych w ramach kabotażu był podobny do trendów mierzonych w tonokilometrach. Polscy przewoźnicy przewieźli zdecydowanie największą ilość towarów w ramach kabotażu w 2023 r., kolejne miejsca zajęli przewoźnicy holenderscy i litewscy. Największy względny wzrost między 2022 a 2023 r. odnotowali przewoźnicy z Grecji (+177,4%), Finlandii (+34,3%) i Czech (+16,9%). Największe spadki w latach 2022–2023 odnotowały Portugalia (-35,0%), Węgry (-25,9%) i Austria (-24,0%)

Źródło: Eurostat (tłumaczenie oryginalnego tekstu - brak odpowiedzialności Eurostatu)