Czym jest karnet TIR?
Karnet TIR to celny dokument tranzytowy stosowany w transporcie międzynarodowym. Wykorzystuje się go do przewozu towaru pomiędzy przynajmniej dwoma obszarami celnymi. Dokument ten został wprowadzony Konwencją TIR (fr. Transport International Routier – Międzynarodowy Transport Drogowy), czyli konwencją celną z 14 listopada 1975 r. Jej głównym celem stało się uproszczenie procedury na przejściach granicznych oraz w urzędach celnych w trakcie wykonywania przewozów drogowych.Kluczowe postanowienia i uproszczenia, jakie przewidziano w tym dokumencie przy stosowaniu karnetu TIR to:
❌brak konieczności przygotowywania dokumentacji,
❌brak konieczności przeprowadzania kontroli ładunku,
❌brak konieczności uiszczania dodatkowych opłat i zabezpieczeń podczas przekraczania granicy w urzędach celnych.
Uproszczone procedury tranzytowe nie oznaczają jednak całkowitego braku kontroli na przejściach granicznych. Należy pamiętać, że przepisy konwencji TIR nie zabraniają władzom celnym każdego państwa tranzytowego przeprowadzania kontroli przewożonych towarów. Jest ona dozwolona w wyjątkowych przypadkach w celu uniknięcia nadużyć, a zwłaszcza w razie podejrzenia o nieprawidłowość. (art. 5 ust. 2 Konwencji TIR).
Konwencja TIR swoim zasięgiem obejmuje nie tylko całą Europę, ale także Afrykę Północną, Bliski i Środkowy Wschód, Stany Zjednoczone, Kanadę oraz Amerykę Południową (Chile i Urugwaj). Obecnie tranzyt z wykorzystaniem karnetu TIR może być realizowany w 65 państwach.
Karnet TIR – dokument celny i gwarancyjny
Karnet TIR pełni nie tylko funkcję dokumentu celnego, ale także gwarancyjnego. Jako dokument celny upraszcza wprowadzanie towarów na zagraniczny obszar celny poprzez brak konieczności uiszczania dodatkowych zabezpieczeń i gwarancji, czy stosowania skomplikowanych i czasochłonnych procedur. Gwarancyjny charakter karnetu TIR wynika z faktu, że każdy taki dokument opiewa na określoną kwotę gwarancyjną. W UE kwota gwarancyjna karnetu TIR wynosi 100 000 euro. W Rosji, Turcji, Mołdawii, Macedonii, Białorusi i Kazachstanie jest to 60 000 euro, a w pozostałych państwach 50 000 dolarów.Ponadto, wszystkie karnety są własnością Międzynarodowej Unii Transportu Drogowego z główną siedzibą w Genewie. Drukuje się je na specjalnym papierze oraz oznacza odpowiednimi zabezpieczeniami. Indywidualny numer, znak wodny oraz kod kreskowy, w jakie wyposażony zostaje każdy dokument, mają na celu zapobieganie przed wprowadzaniem do obrotu nielegalnych, podrobionych karnetów.
Na transport jakich towarów zezwala karnet TIR?
Posiadając karnet TIR, możliwe jest przewożenie praktycznie wszystkich rodzajów towarów, w tym wielkogabarytowych, ciężkich, przestrzennych, a nawet żywych zwierząt. Wyjątek stanowią produkty tytoniowe oraz alkohol i jego pochodne. Co jednak ważne, wyłączeniu temu nie podlegają piwa, wina, a także tytoń w formie surowej.Ważność karnetu TIR
Karnet TIR można wykorzystać tylko na jedną podróż (na jeden pojazd lub zespół pojazdów). Każdy karnet TIR ma ponadto swój określony termin ważności. Wynosi on 120 dni od daty wydania dokumentu jego posiadaczowi. Zgodnie z art. 9 Konwencji TIR karnet TIR przyjęty przez wyjściowy urząd celny ostatniego dnia swojej ważności lub przed tą datą, zachowuje swą ważność do chwili zakończenia operacji TIR w docelowym urzędzie celnym, czyli do momentu zakończenia podróży.Jak uzyskać karnet TIR w Polsce?
W Polsce jedynym podmiotem uprawnionym do wydawania karnetów TIR jest Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników z siedzibą w Warszawie. Aby skorzystać z procedury TIR, konieczne jest uzyskanie pozwolenia Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie.Zgodnie z art. 4 Konwencji TIR pozwolenie na korzystanie z procedury TIR może zostać udzielone jedynie osobom, które spełniają minimalne wymogi, określone w części II załącznika 9. Do warunków tych zalicza się:
✅udowodnione doświadczenie lub przynajmniej możliwość wykonywania regularnych przewozów międzynarodowych (posiadanie zezwolenia na prowadzenie przewozów międzynarodowych, itp.);
✅stabilna sytuacja finansowa;
✅udowodniona wiedza dotycząca stosowania postanowień konwencji TIR;
✅brak jakichkolwiek poważnych lub powtórnych naruszeń przepisów celnych lub podatkowych;
✅złożenie pisemnego zobowiązania wobec stowarzyszenia, że osoba będzie:
- ✳stosować się do wszystkich formalności celnych określonych przez przepisy konwencji w urzędach celnych wyjściowych, przejściowych i docelowych;
✳uiszczać należne kwoty, o których mowa w artykule 8 ust. 1 i 2 konwencji, na żądanie właściwych władz zgodnie z artykułem 8 ust. 7 konwencji;
✳umożliwiać stowarzyszeniom, o ile zezwalają na to przepisy krajowe, sprawdzanie informacji dotyczących spełniania powyżej określonych minimalnych warunków i wymogów.
Wniosek o udzielenie zezwolenia na skorzystanie z procedury TIR
We wniosku o udzielenie zezwolenia na skorzystanie z procedury TIR, który składa się w biurze ZMPD, należy zawrzeć:
✅Nazwę/imię i nazwisko wnioskodawcy;
✅Indywidualny numer identyfikacyjny nadany przez ZMPD;
✅Numer EORI;
✅Dane osoby upoważnionej do kontaktu w sprawie procedury TIR;
✅Podpis wnioskodawcy.
Do wniosku dołącza się ponadto: kopię licencji wspólnotowej lub dowodu rejestracyjnego, opinię dotyczącą wnioskodawcy wydaną przez ZMPD wraz z numerem identyfikacyjnym, oświadczenie o braku dopuszczenia się naruszeń prawa celnego i podatkowego oraz braku prowadzenia postępowania egzekucyjnego i upadłościowego, a także informację z banku dotyczącą wysokości obrotów, udzielonych kredytów i zajęć wierzytelności.
Jak wypełnić karnet TIR?
Karnet TIR składa się z:✅Okładki karnetu;
✅Żółtego Manifestu Towarów (nie do użytku celnego);
✅Par białych i zielonych odcinków i ich grzbietów;
✅Protokołu zajścia;
✅Tylnej okładki z odcinkiem do oderwania.
Za wypełnienie karnetu TIR odpowiada kilka podmiotów. Jest to:
➡Stowarzyszenie wydające – w Polsce ZMPD;
➡Władze celne krajów przejazdu;
➡Przewoźnik (posiadacz).
Pola od 1 do 4 na okładce są uzupełniane przez Stowarzyszenie przy wydawaniu karnetu.
Przewoźnik przed rozpoczęciem każdej podróży jest zobowiązany do wypełnienia pól od 6 do 12 na okładce. Ponadto, musi on także uzupełnić wszystkie pola od 2 do 15 na wszystkich woletach oraz manifeście. Manifest towarów w każdym przypadku pozostaje w karnecie TIR. Wolet oznaczony numerem 1 otwiera operację TIR, a wolet numer 2 zamyka ją.
Karnet TIR należy wypełnić na wszystkich woletach, bez względu na to, jaka liczba zostanie wykorzystana w podróży. W Polsce dostępne są karnety TIR 6- i 14-woletowe.
Źródło: Kancelaria Transportowa Legaltrans
