Jeżeli dłużnik wciąż zalega z płatnością i mimo podejmowanych prób nie wykazuje chęci do spełnienia należnego świadczenia, wierzycielowi pozostaje skierowanie do niego wezwania do zapłaty. Czy tego typu pismo może przerwać bieg przedawnienia roszczeń?

Na czym polega przedawnienie roszczeń?

Przedawnienie roszczeń to instytucja prawa cywilnego, która pozwala dłużnikowi uchylić się od obowiązku zaspokojenia roszczenia względem wierzyciela po upływie terminu określonego w ustawie. A zatem, gdy dojdzie do przedawnienia, nie jest możliwe dochodzenie swoich praw przed sądem ani też ściganie takiego przestępstwa. W takiej sytuacji dłużnik ma prawo, podnosząc zarzut przedawnienia, uchylić się od obowiązku spełnienia świadczenia.

Zgodnie z treścią art. 117 § 1 k.c., przedawnieniu podlegają jedynie cywilnoprawne roszczenia majątkowe (główne i uboczne), czyli takie, które da się wyrazić w pieniądzu. Nie będziemy więc odwoływać się do tej instytucji w przypadku roszczeń niemajątkowych, a także procesowych, czy administracyjnoprawych. Przedawnienia nie stosuje się ponadto względem uprawnień cywilnoprawnych i praw podmiotowych bezwzględnych, takich jak prawo własności. Warto również dodać, że kodeks cywilny wprowadził kilka wyjątkowych sytuacji, w których nie dochodzi do przedawnienia cywilnoprawnych roszczeń majątkowych. Jest to m.in. art. 223 § 1 k.c.

Art. 117 § 2 k.c. dopuszcza możliwość, w której dłużnik zrzeknie się korzystania z przedawnienia. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest jednak nieważne.

Przedawnienie roszczeń w prawie przewozowym

W ustawie prawo przewozowe z dnia 15 listopada 1984 r. przedawnienie roszczeń zostało uregulowane w art. 77.

Roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie, która nie spowodowała ubytku lub uszkodzenia przesyłki, przedawniają się natomiast z upływem 2 miesięcy od dnia wydania przesyłki (ust. 2).

Przedawnienie biegnie dla roszczeń z tytułu:
✔utraty przesyłki – od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą;
✔ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu – od dnia wydania przesyłki;
✔szkód niedających się z zewnątrz zauważyć – od dnia protokolarnego ustalenia szkody;
✔zapłaty lub zwrotu należności – od dnia zapłaty, a gdy jej nie było – od dnia, w którym powinna była nastąpić;
✔niedoboru lub nadwyżki przy likwidacji przesyłek – od dnia dokonania likwidacji;
✔innych zdarzeń prawnych – od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

W przewozach krajowych obowiązuje zatem roczny termin przedawnienia roszczeń z tytułu umowy przewozu, który biegnie od dnia, w którym zapłata powinna nastąpić (ust. 3 pkt 4). Taki sam termin znalazł się w Konwencji CMR, stosowanej do międzynarodowych, zarobkowych przewóz towarów pojazdami (art. 32). Wyjątek stanowi niedbalstwo lub zły zamiar – wtedy też termin przedawnienia wynosi 3 lata. W tym miejscu należy również zaznaczyć, że konwencja CMR przewidziała inną regulację w zakresie rozpoczęcia biegu przedawnienia w sytuacji braku zapłaty. Przedawnienie biegnie od upływu trzymiesięcznego terminu od dnia zawarcia umowy przewozu (art. 32 ust. 1 pkt c).

Inny termin przedawnienia w ustawodawstwie krajowym stosuje się ponadto względem roszczeń występujących pomiędzy samymi przewoźnikami (art. 78). Takie roszczenia przedawniają się z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.

Czy wezwanie do zapłaty powoduje przerwanie biegu przedawnienia roszczeń?

W art. 123 § 1. k.c. wyszczególniono sytuacje, które powodują przerwanie biegu przedawnienia roszczeń.
Bieg przedawnienia przerywa się:
✅przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw, lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia, lub zabezpieczenia roszczenia;
✅przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
✅przez wszczęcie mediacji.

Mając na uwadze powyższe, należy więc stwierdzić, że samo wysłanie dłużnikowi wezwania do zapłaty nie jest czynnością, która powoduje przerwę w biegu przedawnienia. Nie oznacza to jednak, że nie warto zdecydować się na przygotowanie takiego pisma. Może zdarzyć się, że po otrzymaniu wezwania do zapłaty dłużnik postanowi spełnić należne świadczenie. Wtedy też taką sytuację będziemy mogli zakwalifikować jako uznanie roszczenia, tj. przyznanie się do długu, o którym mowa w art. 123 § 1 pkt 2 k.c. A to stanowi już przesłankę do przerwania biegu przedawnienia.

Nie można jednak w miejscu tym zapomnieć o art. 77 ust. 4 prawo przewozowe, który wskazuje na szczególną przyczynę zawieszenia biegu przedawnienia: „bieg przedawnienia zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji lub wezwania do zapłaty do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację, lub wezwania do zapłaty i zwrócenia załączonych dokumentów, najwyżej jednak na okres przewidziany do załatwienia reklamacji lub wezwania do zapłaty”, tj. trzech miesięcy. Za dzień wezwania do zapłaty i udzielenia odpowiedzi należy uznać dzień, w którym oświadczenia te dotarły do drugiej strony w taki sposób, że mogła zapoznać się z ich treścią.

Źródło: Kancelaria Transportowa Legaltrans