Panuje przekonanie, że skoro firmy otrzymały kary i zapłaciły Komisji Europejskiej, to sprawa jest zakończona. To nie jest prawda, a sprawy te nie uległy przedawnieniu. Firmy, które zakupiły, leasingowały, wynajmowały z przeznaczeniem zakupu ciężarówki od producentów biorących udział w zmowie, nadal mają szansę na odszkodowanie mówi Mateusz Rogoziński z Helpfind, który pomaga polskim firmom transportowym w dochodzeniu ich należności.

Uczestnikami kartelu w latach 1997-2011 były największe firmy na rynku: DAF, Mercedes, Iveco, Scania, Volvo/Renault oraz MAN. Producenci ci zawiązali porozumienie, na mocy którego zawyżali ceny swoich pojazdów o 10-20%. Wszystkie zyskały na rozwiązaniu, a koszty tego zjawiska ponieśli kupujący. Bezprecedensowy wyrok i skala problemu mogłaby sugerować, że o problemie wie każda firma transportowa w Polsce. Niestety tak nie jest.

Blisko 60% poszkodowanych nie wie, że może ubiegać się o rekompensaty

Wyniki badania przeprowadzonego przez firmę Helpfind w 2024 roku pokazują, że polskie firmy transportowe wciąż niewiele wiedzą o zjawisku, które było obecne na rynku przez 14 lat. Zaledwie 82 z 300 przedstawicieli firm (27,3% ankietowanych) wiedziało o sprawie i wyrokach. Z kolei, przedstawiciele blisko 60% firm, które w czasie zmowy cenowej kupowały nowe ciężarówki od uczestników kartelu, nie wiedzieli, że przysługuje im odszkodowanie.

Część firm, która w 2018 roku zgłosiła swoje sprawy do różnych kancelarii, nadal czeka i jeszcze nie otrzymała odszkodowań. Kwoty pozwów, przed potrąceniem wynagrodzenia prawników, wahają się od 4000 do 10000 euro. Nie da się jednak przewidzieć, jakie decyzje podejmie sąd i jakie kwoty zasądzi. Nie wiemy też, czy kancelarie nie zgodzą się podpisać ugody. W jednej ze spraw zamkniętych ugodą poszkodowani otrzymali średnio po 2000 euro. Dlatego wartą uwagi alternatywą jest sprzedanie swojej wierzytelności firmie, która zajmie się jej odzyskaniem samodzielnie. W ten sposób za pojedynczą ciężarówkę w ciągu 30 dni można uzyskać do 1200 euro dodaje Mateusz Rogoziński z Helpfind.

Skala: nawet 150 tys. ciężarówek

O rozmiarze zdiagnozowanego zjawiska świadczy fakt, że tylko w Polsce w latach 1997-2011 zakupiono ok. 150 tys. ciężarówek od producentów, którzy przyznali się do zawiązania kartelu. Wartość zakupionych w tym okresie pojazdów szacuje się na około 12 mld euro.

Jakie drogi prowadzą do rozwiązania i uzyskania pieniędzy przez poszkodowanych? Na przykład założenie sprawy sądowej. Ewentualny zysk po wygranym procesie może sięgać kilku tysięcy euro, ale sprawy takie trwają nawet 4-5 lat. Można też przystąpić do pozwów zbiorowych, które są prowadzone na terenie Unii Europejskiej.

Na potrzeby postępowań sądowych orzecznictwo zgodnie przyjmuje istnienie tzw. domniemania faktycznego, co zdecydowanie upraszcza ścieżkę dochodzenia takiego roszczenia. Przykładowo, niemiecki Sąd Najwyższy w wyroku z 5 grudnia 2023 roku wskazał, że już same zasady doświadczenia życiowego pozwalają potwierdzić fakt, że ceny osiągane w ramach kartelu są przeciętnie wyższe od tych, które zostałyby ustalone bez zawarcia antykonkurencyjnego porozumienia. Co to oznacza? Może nie być koniecznym udowodnienie, że cena konkretnej transakcji również była zawyżona – nierzadko wystarczy wykazanie daty, w której została zawarta umowa. Twierdzenie to zostało potwierdzone również w Polsce przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W swoim stanowisku z dnia 23 października 2024 roku zwrócił on uwagę, że wyniki badania przeprowadzonego dla Komisji Europejskiej wskazują, że najczęściej nadmierne obciążenie powodowane przez kartele wynosi 10-20% ceny mówi radca prawny, Stanisław Stawiński.

Szybszą “ścieżką” jest odsprzedanie swojej wierzytelności firmie, która weźmie na siebie ryzyko procesowe - co ważne, jest to możliwe nawet wtedy, kiedy sprawę prowadzi już jakaś kancelaria. Uzyskane środki będą niższe, ale będą pewne i zostaną przekazane w ciągu jednego miesiąca od dopełnienia wszystkich formalności. Jednak bez względu na wybrane rozwiązanie problem ten wymaga nagłośnienia i informowania poszkodowanych, gdyż sprawy te mogą w końcu ulec przedawnieniu.

Źródło: Helpfind