Z perspektywy ekologicznej wprowadzenie tego systemu jest uzasadnione i niezbite – zmniejszenie ilości plastiku, który trafia do środowiska, to krok w dobrą stronę. Każdy z nas jest świadomy skutków zaśmiecania planety i negatywnego wpływu plastiku na ekosystemy. Wprowadzony system ma na celu nie tylko zwiększenie recyklingu, ale także ograniczenie konsumpcji jednorazowych opakowań, co z pewnością jest potrzebne. Jednak dla kierowców zawodowych nowy system niesie ze sobą szereg wyzwań. Choć idea systemu kaucyjnego jest słuszna, jego praktyczna implementacja może skomplikować życie kierowców. W obliczu zwiększonej odpowiedzialności za zwrot opakowań, będą musieli oni zmierzyć się z nowymi trudnościami m.in. z dostępem do punktów zwrotu i, być może, potencjalnym wydłużeniem czasu pracy. Jakie konkretne wyzwania czekają na kierowców w związku z wprowadzeniem tego systemu?

"Każda butelka, puszka czy inne opakowanie jednorazowe będzie obciążona kaucją w wysokości 1 zł, a z czasem nawet 2 zł. Oznacza to, że będziemy musieli przechowywać te opakowania w kabinach przez całe długie trasy, aż do momentu, kiedy znajdziemy miejsce, gdzie je oddać. To utrudni nam pracę – zwłaszcza że opakowania te muszą być w nienaruszonym stanie. Co, jeśli zgniotę puszkę lub zgubię opakowanie? Kaucja przepadnie, a to przecież kolejne koszty" – tak rozpoczyna swój mail jeden z kierowców, który widzi wiele wyzwań związanych z nadchodzącymi zmianami w przepisach.

Problem z przechowywaniem opakowań

Największym wyzwaniem dla kierowców zawodowych, będzie konieczność przechowywania opakowań przez długie trasy. W kabinach ciężarówek przestrzeń jest ograniczona, a przechowywanie niezgniecionych butelek i puszek przez kilka dni może stanowić poważny problem. Ograniczona przestrzeń to kluczowy element pracy kierowcy – kabina to nie tylko miejsce pracy, ale także odpoczynku, a każdy centymetr ma znaczenie. Zajmowanie miejsca na przechowywanie opakowań może negatywnie wpłynąć na komfort pracy i życia w trasie.

Dodatkowo, butelki i puszki po napojach mogą po pewnym czasie generować nieprzyjemne zapachy, co w zamkniętej przestrzeni kabiny staje się wyjątkowo uciążliwe. W przypadku butelek po napojach gazowanych może dochodzić do gromadzenia się gazu, co sprawia, że ich przechowywanie w dłuższej perspektywie może być mniej komfortowe.

Ukryty koszt systemu kaucyjnego

System kaucyjny, choć w założeniu ma być neutralny kosztowo, może generować dodatkowe koszty dla kierowców. Pojedyncza kaucja wynosząca 1–2 zł za opakowanie nie wydaje się dużą kwotą, ale dla osób, które codziennie kupują napoje i inne produkty w opakowaniach jednorazowych, te koszty zaczynają się kumulować. Jeśli kierowca każdego dnia dokonuje zakupu kilku napojów, pod koniec trasy suma niezwróconych opakowań może wynosić kilkadziesiąt złotych.

Utrata kaucji staje się realnym ryzykiem, jeśli opakowanie zostanie zgubione, zniszczone lub zgniecione. Długodystansowe trasy często trwają wiele dni, a brak dostępnych punktów zwrotu może sprawić, że kierowcy nie będą mieli możliwości oddania opakowań na czas. W rezultacie, kierowca nie odzyska kaucji, co w skali roku może generować straty rzędu kilkuset złotych – realny cios dla ich budżetu.

Utrudnienia ze zwrotami

W krajach, gdzie system kaucyjny już działa, opakowania można zwracać w różnych punktach, takich jak sklepy, stacje benzynowe czy centra recyklingu, co znacznie ułatwia dostępność dla konsumentów. Dla kierowców zawodowych sytuacja jest jednak bardziej skomplikowana. Mimo że istnieje wiele miejsc do oddania opakowań, brak przystosowanych punktów zwrotu dla dużych pojazdów może stwarzać trudności. Kierowcy mogą mieć problem z dostępem do automatów zwrotu (tzw. butelkomatów) z powodu ograniczonej przestrzeni manewrowej na zatłoczonych parkingach czy stacjach benzynowych.

W przypadku systemu kaucyjnego w Polsce, zwrot kaucji zazwyczaj dotyczy tylko opakowań zakupionych w kraju, w którym obowiązuje dany system. Oznacza to, że polskie opakowania zwrotne, takie jak butelki czy puszki, prawdopodobnie będą mogły być zwracane tylko w Polsce. Jednak w Niemczech również obowiązuje własny system kaucyjny, który dotyczy opakowań zakupionych w tym kraju. Jeśli kierowca wrzuci polskie opakowanie do niemieckiego butelkomatu, najprawdopodobniej nie otrzyma zwrotu kaucji, ponieważ systemy są od siebie niezależne. Warto zaznaczyć, że w przyszłości mogą pojawić się regulacje lub umowy międzynarodowe, które ułatwią takie zwroty, ale na chwilę obecną każda krajowa kaucja funkcjonuje w ramach własnych zasad i przepisów.

Czy system kaucyjny jest formą ukrytego podatku?

Autor maila zauważa również, że system kaucyjny może być postrzegany jako forma ukrytego podatku. Każde opakowanie, którego nie uda się zwrócić, oznacza stratę kaucji, która trafia do budżetu państwa. Kierowcy są już obciążeni wieloma chorymi regulacjami, które wpływają negatywnie na ich komfort i efektywność pracy, jak np. zakaz handlu w niedziele, kiedy utrudnia zrobienie zakupów, uzupełnienie zapasów na kolejny tydzień w trasie.

Potrzeba dostosowania systemu do realiów

Aby system kaucyjny nie utrudniał życia podróżującym, konieczne będzie dostosowanie infrastruktury oraz wprowadzenie elastycznych przepisów. Warto rozważyć stworzenie specjalnych punktów zwrotu umieszczonych przy trasach tranzytowych, które będą łatwo dostępne także dla kierowców ciężarówek. Taki krok ułatwi zwrot opakowań bez konieczności zatrzymywania się w trudno dostępnych miejscach.

Kraje, w których działa system kaucyjny

🚩Niemcy – system DPG (Deutsche Pfandsystem GmbH) obowiązuje od 2003 roku i dotyczy zarówno butelek plastikowych, jak i aluminiowych puszek. Kaucja wynosi 0,25 euro za opakowanie.
🚩Skandynawia (Szwecja, Norwegia, Dania, Finlandia) – kraje skandynawskie mają jeden z najdłużej funkcjonujących systemów kaucyjnych. Kaucje różnią się w zależności od rodzaju opakowania i wynoszą od 0,1 do 0,5 euro.
🚩Holandia – od 2005 roku działa system kaucyjny na plastikowe butelki, a od 2021 roku na puszki. Kaucja wynosi 0,15 euro za puszki i 0,25 euro za większe butelki.
🚩Litwa – od 2016 roku działa system, który obejmuje butelki, jak i puszki, a kaucja wynosi 0,10 euro.
🚩Islandia – ma dobrze funkcjonujący system od lat, z kaucją na puszki i butelki w wysokości 0,11 euro.
🚩Chorwacja – wprowadzono system w 2006 roku z kaucją wynoszącą 0,07 euro za butelki i puszki.
🚩Estonia – system działa od 2005 roku, obejmując zarówno puszki, jak i butelki.
🚩Łotwa – system kaucyjny ruszył w 2022 roku, obejmując plastikowe butelki i puszki.