Podstawowym warunkiem powierzenia pracy obywatelowi Ukrainy jest uznanie jego pobytu za legalny. Ustawa w art. 2 ust. 1 i 2 wskazuje, że jeżeli obywatele Ukrainy, w tym obywatele Ukrainy posiadający Kartę Polaka przybyli na terytorium RP z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi toczącymi się w ich kraju w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. i deklarują zamiar pozostania w Polsce, ich pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r. Należy przy tym pamiętać, że wyjazd obywatela Ukrainy z Polski na okres powyżej jednego miesiąca oznacza utratę prawa do legalnego pobytu na terytorium naszego kraju przez 18 miesięcy.
Niezarejestrowany wjazd obywatela Ukrainy do Polski
W sytuacji, w której wjazd obywatela Ukrainy na terytorium RP nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej, to zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 Komendant Główny Straży Granicznej rejestruje pobyt obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na jego wniosek. Złożenie wniosku przez cudzoziemca powinno nastąpić nie później niż 60 dni od dnia wjazdu na terytorium RP. Jeżeli obywatel Ukrainy nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, osobą uprawnioną do złożenia wniosku jest przedstawiciel ustawowy lub osoba, która faktycznie sprawuje pieczę nad dzieckiem.
Powierzenie pracy zgodnie z przepisami wskazanymi w specustawie w art. 22 może nastąpić względem:
➡ obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium RP od dnia 24 lutego 2022 r. w związku z konfliktem zbrojnym toczącym się w ich państwie i których pobyt w Polsce uważa się za legalny przez okres 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r. oraz
➡ obywateli Ukrainy, którzy przebywają legalnie na terytorium RP na innej podstawie.
Powierzenie pracy obywatelowi Ukrainy na nowych, uproszczonych zasadach nie wymaga uzyskiwania wcześniejszego zezwolenia na pracę. Pracodawca jest jednak zobowiązany do powiadomienia w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi.
Powiadomienie następuje za pośrednictwem systemu teleinformatycznego –
praca.gov.pl. Podmiot powierzający pracę powinien przekazać w nim:
➡ informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy (m.in. nazwę albo imię i nazwisko, adres siedziby albo miejsca zamieszkania, numer telefonu, numer NIP i REGON, symbol PKD);
➡ dane osobowe obywatela Ukrainy (m.in. imię i nazwisko, datę urodzenia, płeć, obywatelstwo, rodzaj, numer i serię dokumentu podróży, numer PESEL – o ile został nadany);
➡ rodzaj umowy;
➡ stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy;
➡ miejsce wykonywanej pracy.
Zezwolenie na pobyt czasowy dla obywatela Ukrainy a wykonywanie pracy
Obywatel Ukrainy może ubiegać się także o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy, pod warunkiem, że wjechał on do Polski od dnia 24 lutego 2022 r. i jego pobyt został uznany za legalny przez okres 18 miesięcy. Zezwolenia na pobyt czasowy udziela się jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji. Na jego podstawie obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę.
Z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy może on wystąpić nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu oraz nie później niż w okresie 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r.
Podmiotem odpowiedzialnym za wydanie zezwolenia na pobyt czasowy jest wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu obywatela Ukrainy w dniu złożenia wniosku. Co ważne, zmiana miejsca pobytu nie wpływa na właściwość miejscową wojewody.
Podjęcie działalności gospodarczej przez obywatela Ukrainy
Przepisy w art. 23 zezwalają również obywatelom Ukrainy na podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej na terytorium RP na takich samych zasadach jak obywatele polscy, jeżeli ich pobyt w naszym kraju uznaje się legalny na podstawie przepisów specustawy oraz ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.
Uprawnienie to przysługuje im pod warunkiem uzyskania numeru PESEL.
W przypadku gdy pobyt przedsiębiorcy – obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przestanie być legalny na podstawie specustawy lub ustawy o cudzoziemcach, przedsiębiorca podlega wykreśleniu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Rejestracja obywatela Ukrainy jako osoby bezrobotnej
Obywatel Ukrainy, który przebywa w Polsce legalnie, może ponadto zarejestrować się oraz zostać uznany jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 albo 22 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Do takich obywateli Ukrainy nie stosuje się wtedy warunku określonego w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w postaci nieukończenia 60 lat w przypadku kobiet oraz 65 lat w przypadku mężczyzn.
Źródło: Centrum Księgowości Transportowej
