Josephs.ScotBorowiak Properties Ltd

Autokontrola podatnika w zwi±zku z nieprawid³owo¶ciami wykrytymi u kontrahenta

Utworzona: 2021-10-28


To jedno z nowych rozwi±zañ podatkowych, jakie przewiduje Polski £ad. Rozwi±zanie to niesie za sob± szereg niewiadomych, w szczególno¶ci kto, przez kogo i kiedy mia³by byæ kontrolowany.

W projekcie przepisów rolê sygnalisty pe³niæ bêdzie Szef KAS, który ma ostrzegaæ przed ryzykiem znikaj±cego podatnika, co powinno zwiêkszyæ czujno¶æ jego kontrahentów i umo¿liwiæ im dzia³ania w celu zachowania nale¿ytej staranno¶ci we wspó³pracy z podejrzanym podatnikiem.

Ostrze¿enia KAS

W ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej planowane jest dodanie art. 15a, zgodnie z którym Szef KAS, który w wyniku analizy zidentyfikuje ryzyko tzw. znikaj±cego podatnika w obrocie towarami lub us³ugami, zawiadomi o tym podatnika i jego kontrahenta(-ów). Ustawa nie definiuje, jak± formê przyjmie ostrze¿enie, aczkolwiek w uzasadnieniu do projektu przepisów ustawodawca pos³uguje siê pojêciem „listy ostrzegawcze”, co pozwala przypuszczaæ, ¿e takie wiadomo¶ci bêd± mog³y byæ wysy³ane e-mailem albo w wersji papierowej.

Otrzymuj±c informacjê od Szefa KAS, podatnik bêdzie zobowi±zany dok³adnie prze¶wietliæ transakcje zawarte z podejrzanym podmiotem, poniewa¿ brak jakichkolwiek dzia³añ mo¿e ¶wiadczyæ o braku nale¿ytej staranno¶ci. Przy czym podatnik, który nie otrzyma komunikatu od Szefa KAS, wskutek czego nie podejmie odpowiednich czynno¶ci, nie bêdzie móg³ siê zas³aniaæ niewiedz±, je¿eli chodzi o kwestie dochowania nale¿ytej staranno¶ci w VAT.

Definicja znikaj±cego podatnika

Polski £ad przewiduje definicjê znikaj±cego podatnika, czyli podmiotu zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, który z zamiarem oszustwa nabywa towary lub us³ugi albo symuluje takie nabycia. Definicja ta zosta³a okre¶lona w projekcie przepisów, brak jest jednak wskazania, w jaki sposób bêdzie on ustalany, tj. na podstawie jakich kryteriów. Jak siê wydaje, samo wskazanie, ¿e Szef KAS podejrzewa dany podmiot o oszustwo podatkowe, mo¿e prowadziæ do zbyt pochopnych wniosków i os±dów. W tym zakresie informacja Szefa KAS o uznaniu podmiotu za znikaj±cego podatnika mo¿e w skrajnych sytuacjach doprowadziæ do upadku uczciwie dzia³aj±cych przedsiêbiorców, poniewa¿ po takim ostrze¿eniu raczej nikt nie bêdzie chcia³ kontynuowaæ wspó³pracy z danym podmiotem. W tym zakresie projekt nie przewiduje jakichkolwiek zapisów o odpowiedzialno¶ci za b³êdne typowanie „znikaj±cego podmiotu” czy o odszkodowaniu dla tego podmiotu, je¿eli po weryfikacji oka¿e siê, ¿e to uczciwy podatnik.

Ustawodawca wskazuje, ¿e ujawnienie przez Szefa KAS informacji o znikaj±cym podatniku nie bêdzie stanowi³o naruszenia przepisów o tajemnicy skarbowej oraz przepisów o tajemnicy przedsiêbiorstwa. Przepisy te maj± na celu walkê z oszustwami podatkowymi, w szczególno¶ci przestêpstwami karuzelowymi, dlatego ustawodawca rezygnuje z fundamentalnej zasady budowania zaufania do organów podatkowych, tj. z tajemnicy skarbowej.

Autokontrola

Podatnik, otrzymuj±c od Szefa KAS informacjê o znikaj±cym podatniku, bêdzie móg³ wyst±piæ do w³a¶ciwego naczelnika urzêdu skarbowego o przeprowadzenie kontroli w zakresie dzia³añ objêtych informacj±. Celem takiej konstrukcji prawnej jest umo¿liwienie weryfikacji kontrahenta pod k±tem ryzyka znikaj±cego podatnika.

Przepis ten nie stwierdza jednocze¶nie, u kogo mia³aby byæ prowadzona kontrola – czy u znikaj±cego podatnika, czy u podatnika, który z³o¿y³ zawiadomienie lub w podmiocie, który otrzyma³ zawiadomienie od Szefa KAS. Wydaje siê jednak, ¿e chodzi tu o tzw. autokontrolê, czyli podatnik, otrzymawszy ostrze¿enie od Szefa KAS, zwraca siê do urzêdu skarbowego o weryfikacjê, czy czynno¶ci podejmowane ze znikaj±cym podatnikiem by³y wykonywane z zachowaniem nale¿ytej staranno¶ci. Innymi s³owy, podatnik sam mia³by doprowadziæ do wszczêcia u siebie kontroli podatkowej.

Przepisy nie przewiduj±, czy kontrola dotyczyæ ma jedynie czynno¶ci objêtych ostrze¿eniem Szefa KAS. Powstaje wiêc pytanie, czy w czasie autokontroli organy podatkowe mog± zidentyfikowaæ transakcje, które nie s± objête ostrze¿eniem Szefa KAS i co w takich przypadkach mog± zrobiæ.

Ponadto ustawodawca nie gwarantuje przedsiêbiorcom ¿adnej ochrony, nawet po przeprowadzonej kontroli. W zwi±zku z powy¿szym nie jest wykluczone prowadzenie ponownej kontroli tego samego okresu przez inny organ. Ponadto warto dodaæ, ¿e nowe przepisy nie precyzuj±, w jakim terminie mia³aby siê rozpocz±æ taka kontrola i ile trwaæ, co w przypadku wielu firm jest kwesti± kluczow±. Brak jest te¿ wskazania dokumentu, jakim mia³aby koñczyæ siê kontrola. Innymi s³owy, przepisy sprawiaj± wra¿enie jakby by³y wymy¶lone na szybko, bez wiêkszej analizy kontekstowej i wydaje siê, ¿e ustawodawca liczy³ na to, ¿e w toku konsultacji spo³ecznych zostan± doprecyzowane i zweryfikowane przez zewnêtrzne podmioty. Zaproponowane przez ustawodawcê rozwi±zanie w obecnym kszta³cie nie ma szansy skutecznie spe³niæ swojego podstawowego celu – walki z wy³udzeniami podatkowymi.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec
Do ulubionych
FIRMOWY SPOTLIGHT
LESZEK Transport i Spedycja Daniel Leszek


NAJNOWSZE WIADOMO¦CI

NASZE WYWIADY

OPINIE

NASZE RELACJE

Photo by Josh Hild from Pexels